ต้อลมคือการสะสมของไขมัน โปรตีน หรือแคลเซียมบริเวณดวงตา ทำให้เกิดเป็นรอยนูนสีเหลืองบนเยื่อบุตา อาการต้อลม ได้แก่ รอยนูนสีเหลืองในตาขาว ตาแดง เจ็บตา ระคายเคือง ตาแห้ง น้ำตาไหลผิดปกติ และรู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมในดวงตา วิธีรักษาต้อลม ทำได้โดยการใช้ยาหยอดตา ขี้ผึ้ง หรือในบางกรณีอาจต้องผ่าตัดร่วมด้วย รักษาต้อลมที่ Bangkok Eye Hospital (โรงพยาบาลจักษุกรุงเทพ) มีความเฉพาะทางในการดูแลโรคตา ด้วยอุปกรณ์และจักษุแพทย์   ต้อลมคือปัญหาสุขภาพตาที่พบได้บ่อยในคนทุกวัย ในบทความนี้ เราจะมาดูกันว่าต้อลมคืออะไร มีอาการอย่างไรบ้าง รวมถึงวิธีรักษาและแนวทางการป้องกันต้อลม เพื่อช่วยให้ดวงตาของเราสุขภาพดี ห่างไกลจากโรคตาเหล่านี้ ทำได้อย่างไร หาคำตอบได้ในบทความนี้เลย     ทำความเข้าใจว่าต้อลมคืออะไร โรคต้อลม (Pinguecula) คือการสะสมของไขมัน โปรตีน หรือแคลเซียมบริเวณดวงตา ทำให้เกิดเป็นรอยนูนสีเหลืองขนาดเล็กบนเยื่อบุตา โดยมักพบได้บริเวณหัวตาของตาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง ลักษณะของต้อลมอาจเป็นรูปวงกลมหรือสามเหลี่ยม และมีโอกาสขยายใหญ่ขึ้นตามระยะเวลา     ความต่างระหว่างต้อลมและต้อเนื้อ ต้อเนื้อเป็นโรคในกลุ่มเดียวกับต้อลม แต่มีความแตกต่างตรงที่ก้อนเนื้อจะลุกลามยื่นเข้าไปในกระจกตา (ตาดำ) สาเหตุของต้อเนื้อกับต้อลมนั้นมีความคล้ายกัน โดยเกิดจากการเสื่อมสภาพของเยื่อบุตาบริเวณที่สัมผัสกับแสงแดดเป็นเวลานาน เมื่อก้อนเนื้อต้อลมเจริญเติบโตมากขึ้นและลุกลามเข้าสู่ตาดำ ก็จะพัฒนากลายเป็นต้อเนื้อนั่นเอง     อาการที่มักพบของต้อลม สำหรับผู้ที่เป็นต้อลม มักจะมีอาการแสดงให้เห็นอย่างชัดเจน เช่น มีรอยนูนสีเหลืองขนาดเล็กบนตาขาว ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง ตาแดง ตาบวม คันตา และรู้สึกระคายเคือง ตาแห้งหรือเจ็บตา น้ำตาไหลผิดปกติ รู้สึกเหมือนมีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในดวงตา     ปัจจัยที่ส่งผลทำให้เกิดต้อลม มีอะไรบ้าง ปัจจัยที่ทำให้เกิดต้อลมมักเกี่ยวข้องกับการสัมผัสสิ่งแวดล้อมต่างๆ เป็นเวลานาน ซึ่งส่งผลให้เยื่อบุตาเกิดการเสื่อมสภาพ โดยปัจจัยหลักๆ ได้แก่ ฝุ่นละอองและควันต่างๆ การสัมผัสอากาศร้อนเป็นเวลานาน การเผชิญกับลมบ่อยๆ การจ้องจอคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์เป็นเวลานาน ภาวะตาแห้งเรื้อรัง อายุที่มากขึ้น โดยมีอายุ 40 ปีขึ้นไป เนื่องจากเส้นใยคอลลาเจนบริเวณเยื่อตาเริ่มเสื่อมสภาพ (Degeneration of Collagen Fibers) คนงานก่อสร้างที่ต้องทำงานกลางแจ้งและเผชิญแสงแดดเป็นเวลานาน ช่างเชื่อมเหล็ก ที่ต้องสัมผัสกับแสงจ้าและความร้อน พนักงานเจียระไนเครื่องประดับ ที่ต้องทำงานในสภาพแวดล้อมที่มีฝุ่นละอองและแสงจ้า เมื่อไรที่ควรมารักษาต้อลม  ควรรักษาต้อลมเมื่อมีอาการที่รบกวนชีวิตประจำวัน เช่น   เกิดการระคายเคืองหรืออักเสบบ่อยครั้ง ต้อลมขยายใกล้เข้ามาที่กระจกตาจนส่งผลต่อการมองเห็น รู้สึกว่าสวมใส่คอนแท็กต์เลนส์ยากขึ้น การตรวจและวินิจฉัยต้อลม ทำอย่างไร  จักษุแพทย์วินิจฉัยต้อลมได้ด้วยการตรวจดวงตาตามปกติ โดยจะใช้กล้องจุลทรรศน์ชนิดพิเศษที่มีกำลังขยายสูง (Slit Lamp) ในการตรวจสอบการเจริญเติบโตใกล้ๆ ดวงตา ซึ่งกล้อง Slit Lamp เป็นกล้องจุลทรรศน์ที่มุ่งเน้นลำแสงแคบๆ ของแสงสว่างสดใสลงบนดวงตา ซึ่งช่วยให้สามารถแยกแยะระหว่างต้อลมและการเจริญเติบโตที่คล้ายกันได้     วิธีรักษาต้อลม ทำอย่างไร  การรักษาต้อลมมีหลายวิธีที่ช่วยบรรเทาอาการและป้องกันไม่ให้แย่ลง ดังนี้ ใช้น้ำตาเทียมที่มีส่วนผสมของ Antazoline และ Tetrahydrozoline หรือขี้ผึ้งเพื่อให้ดวงตาชุ่มชื้น บรรเทาอาการระคายเคือง รับประทานยาแก้อักเสบเพื่อช่วยลดการอักเสบและบรรเทาอาการไม่สบายตาที่เกิดจากต้อลม ใช้ยาหยอดตาแบบสเตียรอยด์เพื่อลดอาการบวมและแดง หากอาการอักเสบไม่ดีขึ้น ต้อลมส่งผลต่อการมองเห็น หรือผู้ป่วยไม่พอใจกับลักษณะต้อลมในดวงตา แพทย์อาจแนะนำให้ทำการผ่าตัด อย่างไรก็ตามหลังการผ่าตัด ผู้ป่วยอาจมีโอกาสกลับมาเป็นต้อลมอีกได้ หลังผ่าตัดรักษาต้อลมแล้วจะมีอาการเป็นอย่างไร ต้อลมโดยทั่วไปจะไม่ก่อให้เกิดปัญหา รวมถึงการผ่าตัดมักจะไม่มีภาวะแทรกซ้อน แม้ว่าต้อลมอาจกลับมาเจริญเติบโตอีกครั้งหลังการผ่าตัด จักษุแพทย์อาจให้ยาหรือใช้การฉายรังสีที่พื้นผิวเพื่อช่วยป้องกันการกลับมาเจริญเติบโตของต้อลมอีกครั้งได้     การดูแลดวงตา เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นต้อลม เพื่อป้องกันไม่ให้เป็นต้อลม ควรดูแลดวงตาอย่างเหมาะสม โดยมีแนวทางการป้องกันและดูแลดวงตาให้ห่างไกลจากต้อลม ดังนี้ สวมแว่นกันแดดแบบปิดด้านข้างและหมวกปีกกว้างเมื่ออยู่กลางแดด เพื่อป้องกันตัวเองจากรังสี UVA และ UVB ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคต้อลม หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับแสงแดดกลางแจ้ง ฝุ่น ควัน และอากาศร้อนเป็นเวลานาน สำหรับผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับสารเคมีหรือฝุ่น ควรสวมใส่แว่นตากันฝุ่น ไม่เอาใบหน้าไปจ่อใกล้กับเครื่องปรับอากาศ พนักงานออฟฟิศที่ใช้สายตากับคอมพิวเตอร์เป็นเวลานาน ควรจัดระยะห่างจากคอมพิวเตอร์ให้เหมาะสม และกระพริบตาทุก 30 วินาที เพื่อป้องกันตาแห้ง หากรู้สึกตาแห้ง อาจใช้น้ำตาเทียมเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับดวงตา ล้างมือบ่อยๆ และหลีกเลี่ยงการขยี้ตา เมื่อมีความผิดปกติ ไม่ควรซื้อยามารับประทานหรือหยอดเอง ผู้ที่อายุ 40 ปีขึ้นไป ควรมาตรวจสุขภาพดวงตาเป็นประจำทุกปี      สรุป ต้อลมคือการสะสมของไขมัน โปรตีน หรือแคลเซียมที่ก่อตัวเป็นรอยนูนสีเหลืองบนเยื่อบุตา โดยมักขึ้นที่หัวตาและไม่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด เมื่อเป็นต้อลม การรักษาสามารถทำได้ตามความรุนแรงของอาการ รวมถึงสามารถป้องกันได้โดยการดูแลดวงตาให้เหมาะสม สำหรับผู้ที่ต้องการรักษาต้อลม แนะนำให้เข้ามารักษาที่ Bangkok Eye Hospital (โรงพยาบาลจักษุกรุงเทพ) ที่นี่ให้บริการดูแลรักษาโรคและอาการที่เกี่ยวข้องกับดวงตาโดยทีมจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ มากประสบการณ์ มาพร้อมเทคโนโลยีการรักษาที่ทันสมัย และได้มาตรฐาน

ต้อเนื้อและต้อลมคืออะไร แตกต่างกันอย่างไร ?ต้อเนื้อเป็นโรคกลุ่มเดียวกันกับต้อลม แต่มีการยื่นเข้าไปในส่วนของกระจกตา (ตาดำ) สาเหตุเหมือนกับต้อลม คือเกิดจากการเสื่อมสภาพของเยื่อบุตา บริเวณที่โดนแดด คือเมื่อก้อนเนื้อต้อลมโตขั้นเป็นมากขึ้น แล้วมีการยื่นเข้าไปในตาดำ ก็จะกลายเป็นเป็นต้อเนื้อนั่นเอง รู้ได้อย่างไรว่าเป็นต้อเนื้อ?ถ้ามองเข้าไปที่ตาจะเห็นก้อนเนื้อ สีชมพู เป็นรูปสามเหลี่ยมยื่นเข้าไปในตาดำ ถ้ามีการอักเสบมักเห็นเป็นสีแดงมากขึ้น ถ้าต้อลมจะอยู่แต่ที่ตาขาวเท่านั้น เป็นต้อเนื้อแล้วจะมีอาการอย่างไร?จะมีอาการระคายเคืองตา ตาแดง อาจคันหรือมีน้ำตาไหลถ้าโดนฝุ่นหรือลม ถ้าเป็นมากๆอาจกดกระจกตาทำให้มีสายตาเอียง หรือถ้าเป็นมากจนลุกลามไปบังตรงกลางของตาดำ อาจทำให้การมองเห็นมัวลงได้ เราจะป้องกันได้อย่างไร?หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เจอแดดแรงๆ หรือ ควรสวมแว่นกันแดด กางร่ม หรือสวมหมวกเพื่อไม่ให้ตาโดนแสงแดดโดยตรง ถ้าเป็นแล้ว จะรักษาให้หายได้หรือไม่ ตาจะบอดหรือไม่?กรณีถ้าเป็นไม่มาก อาจไม่จำเป็นต้องผ่าตัด อาจเพียงแค่รักษาด้วยยาลดการอักเสบ ลดแดง หรือลดอาการระคายเคืองเป็นครั้งคราว แต่ถ้ามีอาการอักเสบบ่อยๆ หรือต้อเนื้อใหญ่มากขึ้น จนทำให้การมองเห็นแย่ลง อาจพิจารณาทำผ่าตัดลอกต้อเนื้อได้ ต้อเนื้อไม่อันตรายโดยปรกติไม่ทำให้ตาบอด ถ้าเป็นมากสามารถผ่าตัดรักษาได้ การผ่าตัดทำได้โดยแค่ฉีดยาชาเฉพาะที่ ใช้เวลาไม่นาน แต่การดูแลหลังผ่าตัดเองก็เป็นเรื่องที่สำคัญมากๆ คนไข้ต้องหยอดยาตามแพทย์สั่ง และ หลีกเลี่ยงการเจอผุ่น ลม แดด ไม่เช่นนั้นต้อเนื้ออาจกลับเป็นซ้ำได้ ซึ่งจะมีการอักเสบรุนแรงมากขึ้น และการทำผ่าตัดซ้ำก็ทำได้ยากขึ้น การผ่าตัดต้อเนื้อมีหลายวิธีดังนี้ การลอกต้อเนื้อเพียงอย่างเดียว โดยไม่เอาเยื่อบุใดๆมาแปะ วิธีนี้ทำในกรณีผุ้ป่วยอายุมาก ต้อเนื้อไม่มีการอักเสบมาก ปัจจุบันไม่นิยมเนื่องจากอัตราการเกิดซ้ำสูงมาก การลอกต้อเนื้อ และเอาเยื่อบุตามาแปะ คือนอกจากตัดต้อเนื้อ ออกแล้ว ยังเอาเยื่อบุตาส่วนบนของตาคนไข้เอง มาเย็บเข้าในบริเวณที่เป็นต้อเนื้อเดิม วิธีนี้ช่วยลดการเกิดซ้ำได้ดีมาก การลอกต้อเนื้อ และเอาเยื่อหุ้มรกมาแปะ วิธีทำผ่าตัดเหมือนวิธีที่ 2 แต่ใช้เยื่อหุ้มรกมาเย็บแทน ทำให้ไม่ต้องใช้เยื่อบุตาของคนไข้ และใช้ได้ในกรณีเป็นซ้ำ และได้ใช้เยื่อบุตาตนเองไปแล้ว การลอกต้อเนือโดยการใช้mitomycin c ร่วมกับใช้เยื่อหุ้มรก หรือ เยื่อบุตาแปะ จะ ช่วยลดการเกิดซ้ำได้ดี โดยเฉพาะในคนไข้กลุ่มที่มีความเสียงสูงในการเกิดซ้ำ แต่ก็ต้องใช้ยานี้อย่างระมัดระวังเนื่องจากอาจมีข้อแทรกซ้อนจากยา การแปะเยื่อหุ้มรกหรือเยื่อบุตานั้น อาจใช้ไหมเย็บ หรืออาจใช้กาว fibrin แปะโดยไม่ต้องเย็บก็ได้ ทั้งต้อลมและต้อเนื้อนั้น ถ้าเราทราบว่าเป็นแล้ว การป้องกันไม่ให้เป็นมากขึ้นเป็นเรื่องที่สำคัญที่สุด ซึ่งทำได้ไม่ยากเลย เพียงแค่ระวังหรือหลีกเลี่ยงการโดนแดด ฝุ่น ลม เช่น ใส่แว่นกันแดด ใช้ร่ม สวมหมวก ก็ทำให้เราลดโอกาสการโดนแดดโดยตรง โรคก็จะไม่เป็นมากขึ้นค่ะ